Համացանցում դեռ շարունակվում է «թեժ» մնալ «Հայոց ցեղասպանության» թեման։ Անշուշտ, իրավացի են բոլոր նրանք, ովքեր գտնում են, որ ազգային արժանապատվության, բարոյական և իրավական տեսանկյունից ամոթալի է քննել ու անդրադառնալ այդ աներկբայելի, անքննելի իրողությանը, որ վաղուց արդեն բացահայտ ճշմարտություն է աշխարհի համար։

Չեմ հավատում, թե՝ հին ընկերները չեն դավաճանում մտքին, բայց անվերապահորեն վստահում եմ հնագույն ընկերներին, որոնցից մեկը Վազգեն Շահբազյանն է։ Նա, չխնայելով իր ժամանակը, մի կողմ թողած բանուգործը, մի քանի ժամվա ընթացքում գրքիս համար պատրաստեց Ա․ Մանթաշյանցի նախնյաց սխեմատիկ ճյուղագրությունը, որը շատ հավանեցի։ Շնորհակալություն քեզ, Վազգեն եղբայր։ Օգտվելով առիթից, համառոտ պատմեմ այս տոհմագրության մեկ անձնավորության մասին։

Ինքս ինձ հետ կռիվ եմ տալիս, բայց մեջիս գենն ուժեղ է ու թույլ չի տալիս մասնագիտությանս ու երկրիս դավաճանեմ։ Ամեն բան թողնեմ, անտարբերանամ և չպայքարեմ Հայաստանի գոյության իրավունքի համար։

Երևանում հանրային տրանսպորտն առաջին անգամ գործարկվել է 1906 թվականին, երբ քաղաքում սկսել է աշխատել ձիակառքը որ կոչվում էր կոնկա։

1885-ից սկսած Փարիզի բարձրաշխարհիկ արիստոկրատական խավը Ժան Գուժոն փողոցում կազմակերպում էր բարեգործական տոնավաճառ՝ «Բազար դը լա Շարիթե», հօգուտ աղքատների ու տնանկների։ Դա չունևոր դասի նկատմամբ մարդասիրության ավանդական դրսևորում էր։ 1897 թ․ հունիսի 4-ին կայացավ հերթական միջոցառումը, որին մասնակցում էր 1200 հոգի։ Տաղավարների կրպակներում, որպես վաճառողներ, կանգնած էին մարքիզուհիներ, կոմսուհիներ, բարոնուհիներ, վիկոնտուհիներ՝ Ալասոնի հերցոգուհու գլխավորությամբ։ Նորամուծություն էին մտցրել․ տաղավարներից մեկում դրված էր կինոսարք՝ ֆիլմ ցուցադրելու համար։ Երբ սարքը միացրեցին, դրա լամպը կոտրվեց, ու հրդեհ բռնկվեց, որն արագորեն տարածվեց տաղավարներով մեկ։ Սոսկալի հրդեհի զոհ գնաց 126 հոգի, հիմնականում՝ արիստոկրատուհիներ։ Ամբողջ Փարիզը և անգամ շատ երկրներ սգացին ողբերգությունը։

Ֆրանսիայում բնակություն են հաստատել և օգտաշատ գործունեություն ծավալել հարյուրավոր հայ գրողներ, նկարիչներ, երաժիշտներ, գիտնականներ, քաղաքական գործիչներ, ընդ որում՝ ոչ միայն արևմտահայեր, այլև բոլշևիկյան հեղափոխությունից վտարանդված ռուսաստանցիներ ու կովկասահայեր:

«Նմանվի՜ր Մամիկոնյան հային, որ զորավոր էր դեպի հայրենի Երկիրն ու Ցեղը տածած սրբազնության զգացումով և նրանց համար մեռնելու իր աննահանջ կամքով»։ Գարեգին Նժդեհ

XIX դ․ Բաքվի նավթը և նավթամթերքները արտասահման էին առաքում Բաթումից։ Ցիստերններով բերում էին ու լցնում փայտե կամ մետաղյա տակառների մեջ, ապա բարձում նավերի վրա։ Այդպիսի տակառներ պատրաստելու համար 13 ֆիրմաներ, այդ թվում՝ Ռոտշիլդն ու Նոբել եղբայրները, Բաթումում հիմնել էին գործարաններ։ Դրանցից հինգը պատկանում էին հայերին՝ Ալեքսանդր Մանթաշյանցին, Ծովիանյան եղբայրներին, Խաչատրյանցին, Շահբազյանին և Հովակիմ Մելքոնյանին։

Հալիձորի ճակատամարտն ու հայերի հաղթանակը միանսկանության եւ քաջության արդյուքն էր:

Քիրվաների ջերմագին հանդիպման լուսանկարները շատերին դրդեցին հանրության սթափության համար վերհիշել Զորավարի մի մռայլ կանխատեսումը՝ հայ-թուրք երբեմնի հաշտության ողբալի հետևանքների մասին: Ցավոք, Անդրանիկը նման կանխատեսումներ շատ է արել: Տիրող իրավիճակը գնահատելով՝ նա տեսնում էր ավելին ու ավելի հեռուն, քան որևէ մեկը: Ներկայացվող զրույցը տեղի է ունեցել Կարսի առաջին անկումից (1918, ապրիլ) շուրջ մեկ ամիս առաջ՝ Ալեքսանդրապոլում: Զրույցը վերարտադրել է Լևոն Թութունջյանը, ում, Վահան Թոթովենցի հետ միասին, Անդրանիկը վստահել էր իր հիմնած «Հայաստան» թերթի խմբագրական աշխատանքները: Տեքստում հիշատակվող Պարույրը կուսակցական գործիչ Պարույր Լևոնյանն է, աշուղ Ջիվանու որդին: